Powszechną praktyką w obrocie gospodarczym jest korzystanie z usług profesjonalnych windykatorów w celu uniknięcia kosztownych i długotrwałych postępowań sądowych. Ustawodawca wychodząc naprzeciw potrzebom przedsiębiorców umożliwił dochodzenie od dłużników kosztów takiej windykacji, w oparciu o art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych ( tj. Dz. U. 2021 poz. 424 ). W pierwszej kolejności wierzyciel, na podstawie art. 10 ust. 1 wierzyciel jest uprawniony do otrzymania ryczałtu w wysokości równowartości odpowiednio 40, 70 lub 100 euro. Ryczałt należny jest z mocy prawa i bez żadnych dodatkowych czynności po stronie wierzyciela. Roszczenia obejmujące ryczałt nie stanowią większego przedmiotu kontrowersji w orzecznictwie sądów.
Niejednoznaczności pojawiają się jednak przy roszczeniach dotyczących kosztów windykacji przewyższających ustawowy ryczałt, których zwrotu wierzyciel może domagać się ma odstawie art. 10 ust. 2 w/w ustawy. Kluczowym sformułowaniem w ust. 2 jest zwrot „w uzasadnionej wysokości”. Oznacza to, iż wierzyciel musi spełnić określone warunki aby móc odzyskać poniesione wydatki przewyższające ryczałt. Przede wszystkim jest to roszczenie odszkodowawcze (tak np. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 11 grudnia 2015 r. sygn. akt III CZP 94/15, również Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 24 lutego 2017 r. sygn. Akt XXIII Ga 111/17 ), ze wszystkimi tego konsekwencjami, tak więc wierzyciel musi udowodnić poniesioną szkodę, po drugie do udowodnić winę dłużnika oraz związek przyczynowo skutkowy pomiędzy winą dłużnika, a szkodą poniesioną przez wierzyciela. Zatem wykazać należy nie tylko fakt poniesienia kosztów, ale również zasadność, tj. tak wysokość, jak i okoliczność, że koszty te w warunkach określonej sprawy były uzasadnione. Sprostanie powyższym wymogom nierzadko sprawia wierzycielom, jak również ich pełnomocnikom wielu problemów. W jednej z ostatnich tego typu spraw, w której Kancelaria reprezentowała dłużnika Sąd oddalił w całości roszczenie wierzyciela o zwrot kosztów windykacji przedsądowej przewyższających kwotę ryczałtu. Sąd trafnie zwrócił uwagę na kilka kwestii, których udowodnieniu wierzyciel nie sprostał. W pierwszej kolejności wysokość wynagrodzenia windykatora nie może być arbitralnie, w ujęciu procentowym określona przez wierzyciela wespół z przedsiębiorstwem windykacyjnym, okoliczności danej sprawy winny być uwzględnione w kalkulacji wynagrodzenia, w tym czasookres działania windykatora, zakres podjętych czynności, trudność sprawy. W dalszej kolejności wierzyciel winien wykazać nie tylko fakt zapłaty w skutek czynności windykatora, jak również wykazać jakie czynności wyindykator przedsięwziął i czy spowodowały one zapłatę należności przez dłużnika. Sąd potwierdził również, iż takie czynności jak wysłanie wezwania do zapłaty czy kontakt telefoniczny mieszczą się w zakresie czynności, za które przysługuje ryczałt, natomiast nie sposób uznać je za czynności ponadstandardowe, uzasadniające przyznanie wynagrodzenia przewyższającego ryczałt – sygnatura przedmiotowej sprawy – X GC 294/21 wyrok z dnia 1 lipca 2021 r. w Sądzie Rejonowym Poznań Stare Miasto w Poznaniu, Wydział X Gospodarczy.
Wielokrotnie zdarzyło się w praktyce Kancelarii, iż Sądy odmawiały wierzycielom rekompensaty na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, jeżeli koszty te nie były uzasadnione i nie zostały należycie wykazane. Warto również zwrócić uwagę na inny wyrok, również wydany przez Sąd Rejonowy Poznań Stare Miasto, w którym Sąd wskazał na dodatkową okoliczność ograniczającą możliwość dochodzenia rekompensaty ponad ryczałt, a mianowicie, iż wynagrodzenie windykatora nie powinno przekraczać połowy kosztów wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika za prowadzenie sprawy sądowej: „Co do zasady uznać należy, że koszty postępowania windykacyjnego powinny być niższe niż wynagrodzenia zawodowego pełnomocnika za postępowanie sądowe. Zainicjowanie i prowadzenie postępowania sądowego wymaga bowiem znaczenie większych nakładów pracy niż podjęcie standardowych czynności w postępowaniu windykacyjnym. W przypadku procesu, poza bowiem skierowaniem wezwania do zapłaty czy telefonicznego kontaktu z dłużnikiem oraz ogólną merytoryczną oceną zasadności żądania, konieczne jest również przygotowanie pozwu. Oczywiście ustalenie wysokości uzasadnionych kosztów postępowania windykacyjnego zależy od okoliczności konkretnej sprawy. W niniejszej sprawie uzasadnione wynagrodzenie winno wynosić (…) zł, a więc około 50 % kosztów ewentualnego postępowania sądowego” ( sygn. Akt XII GC 1398/20).
Reasumując dłużnicy nie są bezbronni wobec nieuzasadnionych roszczeń związanych z dochodzeniem kosztów windykacji przedsądowej. Jeżeli dodatkowe koszty nie są uzasadnione i należycie udowodnione, można roszczenia te skutecznie kwestionować.
