Brak rąk do pracy doskwiera polskim przedsiębiorcom z większości branż. Dotychczas wsparciem dla nich byli w znacznej mierze obywatele Ukrainy, pracujący czasowo w Polsce. Pomimo napływu setek tysięcy pracowników zza granicy liczba wakatów w przedsiębiorstwach utrzymuje się na wysokim poziomie. Próbując temu zaradzić Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji przygotowało nowelizację kilku ustaw dotyczących świadczenia pracy przez cudzoziemców (są to ustawy: o cudzoziemcach, promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, oraz niewielkie zmiany w ustawie o Karcie Polaka i repatriacji). Poniżej krótkie omówienie najważniejszych zmian:
- Wizy dla studentów – skrócenie terminu czasu wydania wizy Schengen dla studentów z 60 do 30 dni.
- Wydawanie wiz krajowych – termin na przedłużenie postępowania ze względu na zwrócenie się konsula lub Ministra Spraw Zagranicznych do Prezesa Urzędu ds. Cudzoziemców o informację, czy zachodzą okoliczności uzasadniające odmowę wydania wizy został skrócony z 60 do 30 dni.
- Wprowadzenie możliwości rozpatrywania wniosków o wizy poza kolejnością – ustawa daje prawo Ministrowi Spraw Zagranicznych w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych do wydania rozporządzeń pozwalających na rozpatrywanie wniosków z określonego kraju poza kolejnością. Jednocześnie w tym samym rozporządzeniu mogą zostać wskazane zawody, co do których wydawanie wiz również będzie rozpatrywane poza kolejnością.
- Pozwolenia na pobyt czasowy – nowelizacja wprowadza termin w jakim decyzja ma zostać wydana – w ciągu 60 dni, o ile wszystkie dokumenty zostały złożone oraz cudzoziemiec stawił się w urzędzie osobiście.
- Ustawa wprowadza możliwość komunikacji elektronicznej między urzędem wojewódzkim a organami Policji, Straży Granicznej, ABW oraz służbami konsularnymi w zakresie zasięgania opinii o cudzoziemcu podczas procedury wydania pozwoleń na pobyt czasowy.
- Znosi się obowiązek posiadania stabilnego i regularnego źródła dochodu, a w to miejsce wprowadza się wymóg, aby praca, która ma być powierzona cudzoziemcowi była za wynagrodzeniem nie niższym niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
- Zlikwidowany zostaje obowiązek zapewnionego miejsca zamieszkania.
- Zgodnie z treścią nowych przepisów zmiana siedziby lub miejsca zamieszkania, nazwy lub formy prawnej podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi, przejęcie pracodawcy lub jego części przez innego pracodawcę, przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, zastąpienie umowy cywilnoprawnej umową o pracę, zmiana nazwy stanowiska, na jakim cudzoziemiec wykonuje pracę przy jednoczesnym zachowaniu zakresu jego obowiązków, lub zwiększenie wymiaru czasu pracy przy jednoczesnym proporcjonalnym zwiększeniu wynagrodzenia, nie wymagają zmiany lub wydania nowego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę.
- Cudzoziemiec będzie miał prawo do występowania z wnioskiem o zmianę pozwolenia na pobyt i pracę, jeżeli zamierza zmienić pracodawcę.
- Jedną z najistotniejszych kwestii jest wymuszenie zakończenia wszystkich postępowań o wydanie pozwolenia na pracę i pobyt będących w toku w chwili wejścia ustawy wydaniem decyzji o przyznaniu pozwolenia na pobyt z wyjątkiem sytuacji, gdy cudzoziemiec jest na liście osób, których pobyt w Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany, jego dane znajdują się w Systemie Informacyjnym Schengen do celów odmowy wjazdu lub sprzeciwiają się temu względy obronności, ochrony bezpieczeństwa, porządku publicznego lub zobowiązania z umów międzynarodowych.
- Okres pracy na podstawie oświadczenia o powierzeniu pracy zostaje wydłużony z 6 miesięcy do 24 miesięcy.
Planowane zmiany mają szansę przyczynić się do przyspieszenia niektórych procedur związanych z uzyskiwaniem pozwoleń na pracę i pobyt przez cudzoziemców. Otwartym pozostaje pytanie na ile wprowadzone sztywne terminy będą w rzeczywistości przestrzegane i realizowane. Na pochwałę zasługuje z pewnością złagodzenie wymogów w zakresie uzyskiwania pozwoleń na pracę i pobyt, jak i wydłużenie do 24 miesięcy okresu, w którym można pracować na podstawie oświadczenia o powierzeniu pracy. Efektem nowelizacji może być zwiększenie napływu cudzoziemskich pracowników, tak potrzebnych w gospodarce.