Zgodnie z art. 60 pkt 7 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych środkami publicznymi stanowiącymi niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym są dochody pobierane przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na podstawie odrębnych ustaw. Taką należność budżetową stanowi właśnie opłata planistyczna.
Przypomnijmy czym jest opłata planistyczna. Otóż zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy z dnia z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą wartość nieruchomości wzrosła, a właściciel lub użytkownik wieczysty zbywa tę nieruchomość, wójt, burmistrz albo prezydent miasta pobierają jednorazową opłatę ustaloną w tym planie, określoną w stosunku procentowym do wzrostu wartości nieruchomości. Opłata ta jest dochodem własnym gminy. Wysokość opłaty nie może być wyższa niż 30% wzrostu wartości nieruchomości.
Co w takim razie dzieje się w toku postępowania w przedmiocie nałożenia opłaty planistycznej, jeżeli strona postępowania umrze? Zagadnienie to w przeszłości było nie lada wyzwaniem dla organów. Jednakże można uznać, że w ostatnim czasie stanowisko sądów administracyjnych ulega ujednoliceniu w tej kwestii.
Poniżej wskazuję trzy wyroki, które spójnie reprezentują najnowsze stanowisko orzecznictwa. Co ciekawe, stosunkowo niewiele razy to zagadnienie pojawiało się w orzecznictwie sądów administracyjnych.
I tak: w Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 8 listopada 2017 r. (sygn. akt: II SA/Łd 689/17) wskazano (za uchwałą siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 grudnia 2009r., sygn. akt II OPS 3/09), iż: Skarżący wprawdzie wskazywał, że wszedł w posiadanie nieruchomości na podstawie umowy o dział spadku i umowy zniesienia współwłasności i tego wszedł w posiadanie przedmiotowej działki, kiedy obecny plan zagospodarowania przestrzennego już obowiązywał. Jego zdaniem, w takiej sytuacji naliczenie opłaty planistycznej było nieuzasadnione, ponieważ nabycie i zbycie działki nastąpiło w czasie obowiązywania tego samego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego – ale jak wyżej wskazano, WSA wyjaśnił, że sama okoliczność nabycia nieruchomości w drodze spadkobrania nie zwalnia z obowiązku uiszczenia opłaty. Tylko, że tutaj strona nabyła nieruchomość przed wszczęciem postępowania o naliczenie opłaty.
Inaczej niż w drugim wypadku, który rozpatrujemy, gdzie śmierć Strony nastąpiła w toku postępowania o ustalenie opłaty. W wyroku tym wskazano, że opłata planistyczna, która nie została naliczona przed śmiercią spadkodawcy (pomimo, iż postępowanie trwało) nie może zostać naliczona (wyrok z dnia 7 października 2016 r. Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, sygn. akt: II SA/Gl 272/15).
Trzeci wypadek obejmuje sytuację, kiedy opłata planistyczna zostanie już naliczona i decyzja administracyjna dotycząca tej kwestii staje się ostateczna. Tutaj z pomocą przychodzi nam Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, który w wyroku z dnia 14 marca 2013 r., sygn. akt II SA/Po 60/13, jednoznacznie orzekł, że „dopiero skonkretyzowana w ostatecznej decyzji administracyjnej opłata planistyczna może być uznana za odpowiednik zobowiązania podatkowego i co za tym idzie dopiero w przypadku wydania w stosunku do zbywcy nieruchomości takiej decyzji i uzyskania przez nią za jego życia przymiotu ostateczności, do wynikającego z tej decyzji zobowiązania do zapłaty renty planistycznej w określonej wysokości zastosowanie znaleźć mogą odpowiednio przepisy ordynacji podatkowej”.
Reasumując:
nie możemy jednak naliczyć opłaty, gdy śmierć strony nastąpiła w toku postępowania co do ustalenia renty planistycznej, lecz przed jego zakończeniem.
Opłatę planistyczną naliczamy gdy: zbywca nabył nieruchomość poprzez dziedziczenie a następnie ją sprzedał przed upływem 5 lat od dnia wejścia w życie planu zagospodarowania, a także jeżeli śmierć strony nastąpiła w czasie, gdy decyzja co do opłaty planistycznej stała się ostateczna i prawomocna – wtedy obciążamy opłatą spadkobierców.
